Przemoc w rodzinie

Czym jest przemoc w rodzinie?

Przemoc w rodzinie to celowe działanie lub zaniechanie działania jednej osoby wobec innej, które powoduje szkody fizyczne, emocjonalne, psychiczne lub ekonomiczne. Może przybierać różne formy i występować w relacjach między partnerami, rodzicami a dziećmi, rodzeństwem, a także między dorosłymi członkami rodziny.

Przemoc domowa nie jest jedynie problemem indywidualnym – to także zjawisko społeczne, mające poważne konsekwencje dla całych rodzin i przyszłych pokoleń.

Rodzaje przemocy domowej

Przemoc w rodzinie nie zawsze jest łatwa do rozpoznania, ponieważ może przybierać różne formy, które często współwystępują i stopniowo się nasilają. Niezależnie od rodzaju, każda przemoc powoduje cierpienie i długotrwałe konsekwencje dla ofiar, zarówno fizyczne, jak i psychiczne.

Przemoc fizyczna jest jedną z najbardziej widocznych form agresji i obejmuje uderzenia, popychanie, duszenie czy bicie. Może prowadzić do poważnych obrażeń ciała, a także do długotrwałego lęku i poczucia bezsilności. Siła fizyczna bywa również wykorzystywana do zastraszania i kontrolowania ofiary, wzbudzając w niej strach przed dalszymi konsekwencjami oporu.

Przemoc psychiczna i emocjonalna jest mniej oczywista, ale równie niszcząca. Obejmuje upokarzanie, wyśmiewanie, zastraszanie oraz manipulację, które prowadzą do stopniowego osłabiania poczucia własnej wartości u ofiary. Sprawca często stosuje techniki kontroli, izolując ofiarę od bliskich i podważając jej zdolność do samodzielnego myślenia i podejmowania decyzji. Groźby i szantaż emocjonalny sprawiają, że osoba doświadczająca przemocy czuje się uwięziona w toksycznej relacji, nie widząc możliwości ucieczki.

Przemoc ekonomiczna polega na odbieraniu dostępu do pieniędzy i zasobów materialnych, co sprawia, że ofiara staje się całkowicie zależna od sprawcy. Może to obejmować zakazywanie pracy zawodowej, kontrolowanie wszystkich wydatków oraz zaciąganie długów na nazwisko ofiary bez jej zgody. Przemoc ekonomiczna często uniemożliwia osobie pokrzywdzonej odejście z przemocowego środowiska, ponieważ nie ma ona środków na samodzielne życie.

Przemoc seksualna obejmuje wymuszanie współżycia seksualnego, wykorzystywanie seksualne dzieci i dorosłych oraz upokarzanie związane z cielesnością. Może być stosowana jako forma kontroli i dominacji nad ofiarą, wywołując u niej długotrwały wstyd, poczucie winy oraz traumy, które mogą utrudniać nawiązywanie zdrowych relacji w przyszłości.

Zaniedbanie to forma przemocy, która często dotyka dzieci, seniorów lub osób zależnych. Polega na braku zapewnienia podstawowych potrzeb, takich jak jedzenie, schronienie czy opieka zdrowotna. Obojętność wobec emocjonalnych potrzeb dziecka lub partnera może prowadzić do poważnych konsekwencji psychicznych, takich jak depresja, niskie poczucie własnej wartości i trudności w budowaniu relacji interpersonalnych.

Przemoc domowa ma niszczący wpływ na życie ofiar i może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, psychicznych oraz społecznych. Rozpoznanie jej objawów jest kluczowe, aby móc podjąć działania mające na celu ochronę osób dotkniętych przemocą oraz zapewnienie im bezpieczeństwa i wsparcia.

Przyczyny przemocy w rodzinie

Przemoc domowa nie ma jednej, uniwersalnej przyczyny – jest wynikiem złożonej interakcji czynników psychologicznych, społecznych, ekonomicznych i osobistych. Wiele osób, zarówno sprawców, jak i ofiar, dorastało w środowisku, gdzie przemoc była obecna, co może prowadzić do jej normalizacji i powielania destrukcyjnych wzorców w dorosłym życiu.

Czynniki psychologiczne odgrywają istotną rolę w zachowaniach przemocowych. Niska samoocena, impulsywność oraz trudności w regulacji emocji mogą sprawiać, że sprawca nie potrafi kontrolować swoich reakcji i ucieka się do agresji jako sposobu radzenia sobie z frustracją. Niektóre osoby stosujące przemoc mogą także zmagać się z zaburzeniami osobowości, które dodatkowo nasilają ich skłonność do agresji i manipulacji.

Czynniki społeczne również mają duże znaczenie. Wzorce wyniesione z dzieciństwa, w których przemoc była obecna, uczą, że agresja to akceptowalny sposób rozwiązywania problemów. W społeczeństwach, gdzie istnieje kultura przyzwolenia na przemoc, a agresywne zachowania są bagatelizowane lub usprawiedliwiane, przemoc domowa może być traktowana jako normalna część życia rodzinnego.

Czynniki ekonomiczne, takie jak ubóstwo, brak stabilności finansowej i uzależnienia, mogą prowadzić do wzrostu napięcia w rodzinie, co zwiększa ryzyko występowania przemocy. Stres związany z trudnościami materialnymi może wywoływać frustrację, którą sprawca wyładowuje na najbliższych. Uzależnienia od alkoholu, narkotyków czy hazardu dodatkowo osłabiają zdolność do kontroli emocji i podejmowania racjonalnych decyzji, co może nasilać przemocowe zachowania.

Brak umiejętności rozwiązywania konfliktów jest kolejnym czynnikiem prowadzącym do stosowania przemocy. Osoby, które nie potrafią radzić sobie z problemami w zdrowy sposób, często sięgają po agresję jako narzędzie dominacji i kontroli. Przemoc bywa wykorzystywana do zastraszania partnera, utrzymywania przewagi w relacji lub wymuszania posłuszeństwa.

Zrozumienie przyczyn przemocy domowej jest kluczowe dla skutecznej interwencji i zapobiegania jej dalszemu rozprzestrzenianiu. Kluczowe znaczenie mają edukacja, dostęp do wsparcia psychologicznego oraz świadomość społeczna, które mogą pomóc osobom zagrożonym przemocą oraz uczyć skutecznych strategii radzenia sobie z trudnymi sytuacjami bez uciekania się do agresji.

Skutki przemocy domowej

Przemoc domowa ma dalekosiężne skutki, które wpływają na zdrowie psychiczne, relacje społeczne oraz rozwój dzieci wychowujących się w środowisku przemocowym.

Skutki psychologiczne u ofiar przemocy mogą być niezwykle poważne i długotrwałe. Do najczęstszych należą PTSD (zespół stresu pourazowego), depresja i zaburzenia lękowe. Osoby doświadczające przemocy często żyją w ciągłym napięciu, mogą mieć napady paniki, koszmary oraz trudności z codziennym funkcjonowaniem. Pojawia się również poczucie bezradności i niska samoocena, ponieważ długotrwałe życie w toksycznym środowisku prowadzi do przekonania, że ofiara nie ma kontroli nad własnym życiem. W skrajnych przypadkach mogą wystąpić myśli samobójcze i samookaleczenia, które są efektem skumulowanego bólu emocjonalnego i braku nadziei na poprawę sytuacji.

Skutki społeczne i relacyjne obejmują trudności w nawiązywaniu zdrowych relacji. Osoby, które doświadczyły przemocy, mogą mieć problem z zaufaniem, unikać bliskości lub nieświadomie powielać destrukcyjne wzorce w przyszłych związkach. Często dochodzi do izolacji społecznej i samotności, ponieważ sprawca kontroluje ofiarę i ogranicza jej kontakty z rodziną czy przyjaciółmi. Trudności w relacjach przekładają się również na problemy w miejscu pracy, które mogą prowadzić do utraty zatrudnienia – przemoc domowa często skutkuje obniżoną wydajnością, trudnościami w koncentracji oraz nieobecnościami spowodowanymi skutkami przemocy.

Wpływ na dzieci i ich rozwój jest szczególnie destrukcyjny, ponieważ dzieci wychowujące się w środowisku przemocowym często doświadczają lęków, zaburzeń emocjonalnych oraz problemów szkolnych. Część z nich może stać się wycofana i niepewna siebie, podczas gdy inne przejawiają agresję jako sposób na radzenie sobie z trudnymi emocjami. Istnieje również wysokie ryzyko powielania wzorców przemocy w dorosłym życiu – dzieci uczą się przez obserwację, więc jeśli przemoc była normą w ich domu, mogą uznać ją za akceptowalny sposób rozwiązywania konfliktów. Dodatkowo, przemoc domowa często prowadzi do problemów z regulacją emocji i trudności w budowaniu związków, co sprawia, że osoby te mają większą skłonność do wchodzenia w toksyczne relacje w przyszłości.

Przemoc domowa ma niszczący wpływ na wszystkie aspekty życia ofiar i ich bliskich. Dlatego tak ważne jest zapewnienie wsparcia psychologicznego, społecznego i prawnego osobom, które jej doświadczają, aby mogły odbudować swoje życie i przerwać cykl przemocy.

Umów się na sesję terapeutyczną

Twój Terapeuta nie ma wolnego bliskiego terminu a potrzebujesz szybkiej pomocy? Skorzystaj z przyśpieszonej ścieżki i zarezerwuj sesję bez wyboru Terapeuty.

Sesja indywidualna

Sesja indywidualna to spotkanie z Terapeutą sam na sam, w przestrzeni, w której czujesz się swobodnie i bezpiecznie.

Sesja trwa zwykle 50 – 60 minut.

Online | Stacjonarnie

Sesja dla Par / Małżeństw

Sesja dla Par lub Małżeństw to spotkanie z Terapeutą, skoncentrowane na problemach w relacjach wzajemnych.

Sesja trwa zwykle 90 minut.

Online | Stacjonarnie

Przemoc domowa a prawo – jakie są regulacje prawne w Polsce, w Unii Europejsniej, USA i Kanadzie ?

Przemoc domowa jest poważnym problemem społecznym, który różne kraje starają się zwalczać poprzez odpowiednie regulacje prawne. Poniżej przedstawiono podejście do przeciwdziałania przemocy domowej w Polsce, Unii Europejskiej, Stanach Zjednoczonych i Kanadzie.

Polska

Przepisy prawne dotyczące przemocy domowej w Polsce

Przemoc domowa jest w Polsce ścigana na podstawie Kodeksu karnego, który przewiduje sankcje za różne formy przemocy, w tym fizyczną, psychiczną i seksualną. Sprawcy przemocy mogą być pociągnięci do odpowiedzialności karnej za przestępstwa takie jak znęcanie się nad rodziną (art. 207 KK), naruszenie nietykalności cielesnej (art. 217 KK), groźby karalne (art. 190 KK) czy gwałt (art. 197 KK).

Procedura „Niebieskiej Karty”

Jednym z kluczowych narzędzi przeciwdziałania przemocy domowej w Polsce jest procedura „Niebieskiej Karty”, która umożliwia interwencję służb i monitorowanie sytuacji ofiary. „Niebieska Karta” jest zakładana przez policję, ośrodki pomocy społecznej, placówki ochrony zdrowia lub komisje ds. przeciwdziałania przemocy w rodzinie, gdy istnieje podejrzenie, że dana osoba doświadcza przemocy domowej. Procedura obejmuje m.in.:

Rejestrację incydentu i zebranie informacji o sytuacji ofiary.
Zgłoszenie sprawy do zespołu interdyscyplinarnego, który koordynuje pomoc dla osób doznających przemocy.
Monitorowanie sytuacji ofiary i podejmowanie działań mających na celu jej ochronę.

Nakaz opuszczenia domu przez sprawcę przemocy

Nowelizacja przepisów prawnych w Polsce umożliwia natychmiastowe wydanie nakazu opuszczenia domu przez sprawcę przemocy. Policja ma prawo nakazać agresorowi natychmiastowe opuszczenie miejsca zamieszkania oraz zakazać zbliżania się do ofiary. Nakaz ten może być wydany na okres 14 dni, a sąd ma możliwość jego przedłużenia na wniosek ofiary. Dzięki temu osoby doznające przemocy mogą natychmiastowo uzyskać ochronę, nie będąc zmuszone do opuszczenia własnego domu.

Dodatkowe środki ochrony

Nakaz zbliżania się – ofiara może uzyskać sądowy zakaz kontaktowania się sprawcy z nią i jej rodziną.
Schody interwencyjne i pomoc specjalistyczna – osoby doświadczające przemocy mogą skorzystać z pomocy prawnej, psychologicznej i schronienia w ośrodkach dla ofiar przemocy.
Wsparcie organizacji pozarządowych – liczne fundacje i organizacje, takie jak „Centrum Praw Kobiet” czy „Niebieska Linia”, oferują pomoc prawną i psychologiczną dla osób doświadczających przemocy.

Unia Europejska

Unia Europejska podejmuje działania mające na celu ujednolicenie standardów ochrony ofiar przemocy domowej w państwach członkowskich. Komisja Europejska proponuje m.in. prawo ofiar do dochodzenia pełnego odszkodowania od sprawców, w tym zwrotu kosztów opieki zdrowotnej i usług wsparcia. Ponadto, proponuje się zapewnienie poszanowania prywatności ofiar w postępowaniach sądowych oraz dostęp do całodobowych, bezpłatnych infolinii i centrów interwencji kryzysowej dla ofiar gwałtu.

Stany Zjednoczone

W Stanach Zjednoczonych przemoc domowa jest uznawana za przestępstwo, niezależnie od statusu imigracyjnego ofiary. Ofiary mają prawo do ochrony prawnej, w tym do uzyskania nakazu ochrony oraz dostępu do schronisk i wsparcia finansowego. Prawo amerykańskie przewiduje również możliwość uzyskania ochrony imigracyjnej dla ofiar przemocy domowej .

Kanada

Kanada traktuje przemoc domową jako poważne naruszenie prawa. Ofiary mają dostęp do szerokiego wachlarza usług wsparcia, w tym schronisk, porad prawnych i psychologicznych. Prawo kanadyjskie przewiduje surowe kary dla sprawców przemocy domowej, a system sądowniczy kładzie duży nacisk na ochronę ofiar i zapobieganie dalszym aktom przemocy.

Podsumowując, choć podejście do przeciwdziałania przemocy domowej może różnić się w zależności od kraju, wspólnym celem jest zapewnienie skutecznej ochrony ofiarom oraz pociągnięcie sprawców do odpowiedzialności. Współpraca międzynarodowa i wymiana dobrych praktyk są kluczowe w skutecznym zwalczaniu tego zjawiska.

Jak rozpoznać przemoc w rodzinie?

Rozpoznanie przemocy domowej często bywa trudne, ponieważ ofiary mogą ukrywać swoje cierpienie z powodu strachu, wstydu lub poczucia bezradności. Istnieją jednak pewne charakterystyczne sygnały, które mogą wskazywać na to, że ktoś doświadcza przemocy.

Jednym z widocznych znaków jest unikanie kontaktu ze znajomymi i rodziną. Osoby doświadczające przemocy często izolują się od otoczenia – może to wynikać z kontroli sprawcy, który ogranicza im kontakt ze światem zewnętrznym, lub z obawy przed ujawnieniem swojego cierpienia.

Ofiary przemocy mogą mieć niewyjaśnione urazy fizyczne, takie jak siniaki, zadrapania czy złamania, które tłumaczą nielogicznymi wyjaśnieniami, np. „potknęłam się” lub „to tylko przypadek”. Również nagłe zmiany nastroju – od przygnębienia i lęku po nadmierną czujność i wybuchy emocji – mogą być oznaką traumy.

Często można zaobserwować lęk wobec partnera, rodzica lub innej osoby stosującej przemoc. Ofiara może być nadmiernie uległa, unikać konfliktów, zgadzać się na wszystko, by nie sprowokować agresji. Może również wykazywać oznaki napięcia lub niepokoju, gdy sprawca jest w pobliżu.

Osoby doświadczające przemocy często mają niskie poczucie własnej wartości i skłonność do obwiniania siebie. Mogą mówić, że „zasłużyły” na złe traktowanie lub że „to ich wina”, co jest efektem długotrwałej manipulacji i kontroli psychicznej ze strony sprawcy.

Rozpoznanie tych sygnałów może pomóc w interwencji i udzieleniu wsparcia osobie doświadczającej przemocy. Ważne jest, aby podchodzić do takich sytuacji z empatią i gotowością do pomocy, nie zmuszając ofiary do działań, na które nie jest gotowa, lecz zapewniając jej bezpieczeństwo i dostęp do profesjonalnej pomocy.

Jak przerwać cykl przemocy?

Osoby doświadczające przemocy domowej mogą skorzystać z różnych form wsparcia instytucjonalnego i organizacji pomocowych, które oferują zarówno natychmiastową interwencję, jak i długoterminową pomoc psychologiczną, prawną oraz materialną.

Wsparcie instytucjonalne i organizacje pomocowe odgrywają kluczową rolę w ochronie ofiar przemocy. W Polsce jedną z głównych instytucji zajmujących się pomocą osobom dotkniętym przemocą domową jest „Niebieska Linia”, która zapewnia całodobowe wsparcie telefoniczne, porady prawne i psychologiczne oraz pomaga w podejmowaniu działań interwencyjnych. Istnieją także ośrodki interwencji kryzysowej, które oferują tymczasowe schronienie dla osób, które muszą natychmiast opuścić miejsce zamieszkania z powodu zagrożenia. Dodatkowo organizacje pozarządowe, takie jak Centrum Praw Kobiet, pomagają ofiarom w kwestiach prawnych, terapii oraz organizacji nowego życia po odejściu od sprawcy.

Procedura „Niebieskiej Karty” jest jednym z najważniejszych narzędzi prawnych służących ochronie osób doznających przemocy domowej. Po zgłoszeniu przypadku przemocy przez policję, ośrodek pomocy społecznej lub placówkę zdrowotną, uruchamiana jest procedura, która obejmuje m.in.:

Dokumentowanie przypadków przemocy, co może być kluczowe w postępowaniu sądowym,
Ocenę sytuacji i zagrożenia dla ofiary,
Wsparcie psychologiczne, prawne i socjalne,
Monitorowanie sytuacji i podjęcie działań mających na celu przerwanie cyklu przemocy.

Planowanie ucieczki jest niezbędnym krokiem dla osób, które chcą opuścić środowisko przemocowe i zapewnić sobie bezpieczeństwo. Obejmuje ono:

Znalezienie bezpiecznego miejsca, np. schroniska dla ofiar przemocy, domu rodziny lub przyjaciół,
Uzyskanie pomocy prawnej, w tym informacji o możliwościach uzyskania zakazu zbliżania się dla sprawcy i prawnej ochrony ofiary,
Przygotowanie najważniejszych dokumentów i rzeczy osobistych, które mogą być potrzebne w sytuacji nagłej ucieczki (dowód osobisty, paszport, akty urodzenia dzieci, pieniądze, telefon, ubrania).

Pomoc instytucji i organizacji zajmujących się przeciwdziałaniem przemocy jest kluczowa dla zapewnienia bezpieczeństwa i wsparcia osobom pokrzywdzonym. Warto pamiętać, że ofiary przemocy nie są same – istnieją narzędzia i mechanizmy prawne, które pomagają im wyrwać się z cyklu przemocy i odzyskać kontrolę nad własnym życiem.

Jak wspierać ofiary przemocy domowej?

Wspieranie osoby doświadczającej przemocy domowej wymaga empatii, cierpliwości i zrozumienia. Ważne jest, aby podejść do niej z troską i dać jej poczucie bezpieczeństwa, jednocześnie nie wywierając presji na natychmiastowe działanie.

Najważniejsze jest słuchanie bez oceniania. Ofiara przemocy często czuje się osamotniona, zawstydzona lub winna sytuacji, w której się znajduje. Należy wysłuchać jej bez krytykowania, bez dawania rad na siłę i bez umniejszania jej doświadczeń. Trzeba dać jej przestrzeń do podzielenia się swoimi uczuciami, bez obawy o ocenę.

Nie należy zmuszać jej do podjęcia decyzji. Każda osoba musi być gotowa na zmianę we własnym tempie. Nawet jeśli wydaje się oczywiste, że powinna opuścić sprawcę, decyzja ta jest trudna i wymaga przygotowania emocjonalnego oraz praktycznego. Naciskanie może sprawić, że poczuje się jeszcze bardziej zagubiona i niezdolna do działania. Zamiast tego warto wspierać ją w stopniowym budowaniu poczucia kontroli nad własnym życiem.

Ważne jest również pomaganie w znalezieniu organizacji pomocowych. Można wskazać instytucje, które zapewniają pomoc prawną, psychologiczną i materialną. Warto podać numery telefonów do organizacji takich jak „Niebieska Linia”, ośrodki interwencji kryzysowej czy fundacje wspierające ofiary przemocy. Jeśli ofiara wyrazi chęć, można pomóc jej w kontakcie z nimi.

Należy także upewnić się, że ofiara wie, że nie jest winna przemocy. Sprawcy często manipulują ofiarami, wpędzając je w poczucie winy i przekonując, że to one „prowokują” agresję. Bardzo ważne jest, aby powtarzać, że to sprawca ponosi pełną odpowiedzialność za swoje działania. Ofiara nie jest winna i nie zasługuje na złe traktowanie. Każda osoba ma prawo do bezpieczeństwa i szacunku.

Najważniejsze, co można zrobić, to być obok, wspierać i dać ofierze świadomość, że nie jest sama. Czasami już sama obecność zaufanej osoby i zapewnienie, że istnieją wyjścia z tej sytuacji, może dać jej siłę do podjęcia kolejnych kroków.

Jak zapobiegać przemocy w rodzinie?

Zapobieganie przemocy domowej wymaga działań na wielu poziomach, począwszy od edukacji, przez wsparcie rodzin, aż po społeczną odpowiedzialność i reagowanie na sytuacje przemocowe.

Kluczową rolę odgrywa edukacja na temat zdrowych relacji od najmłodszych lat. Świadomość tego, czym jest szacunek, komunikacja i granice w relacjach międzyludzkich, powinna być budowana już w dzieciństwie. Uczenie dzieci i młodzieży, jak rozpoznawać przemoc, jakie mają prawa i gdzie szukać pomocy, może pomóc im unikać toksycznych relacji w przyszłości i przerwać cykl przemocy w rodzinach, gdzie była ona normalizowana.

Nieocenione znaczenie ma wsparcie dla rodzin w trudnej sytuacji finansowej i emocjonalnej. Ubóstwo, brak stabilizacji i trudności życiowe często przyczyniają się do wzrostu napięcia i ryzyka wystąpienia przemocy. Pomoc psychologiczna, dostęp do terapii rodzinnej, wsparcie materialne oraz edukacja w zakresie radzenia sobie ze stresem mogą zapobiegać powstawaniu destrukcyjnych wzorców. Inwestowanie w system pomocy społecznej oraz organizacje wspierające rodziny jest jednym z kluczowych kroków w walce z przemocą domową.

Reagowanie na przemoc to obowiązek całego społeczeństwa. Nie można ignorować objawów przemocy u bliskich, sąsiadów czy współpracowników. Wczesna interwencja może uratować komuś zdrowie, a nawet życie. Ważne jest, aby nie pozostawać obojętnym wobec osób, które mogą potrzebować pomocy, a także by informować odpowiednie instytucje, jeśli istnieje podejrzenie przemocy w rodzinie.

Zapobieganie przemocy domowej wymaga współpracy całego społeczeństwa. Edukacja, wsparcie rodzin oraz aktywne reagowanie na przemoc to trzy kluczowe filary, które mogą pomóc w budowaniu świata, w którym każda osoba ma prawo do bezpieczeństwa i szacunku w swoim domu.

Podsumowanie

Przemoc w rodzinie to poważny problem społeczny, który może dotknąć każdego, niezależnie od statusu czy wieku. Ważne jest, aby nie milczeć, reagować i wspierać osoby doświadczające przemocy. Pomoc jest dostępna – nikt nie musi radzić sobie z tym sam.

Sprawdź najczęściej zadawane pytania

Jak zgłosić przemoc domową?

Można skontaktować się z policją, MOPS-em, fundacją „Niebieska Linia” lub zgłosić sprawę do sądu.

Czy przemoc psychiczna jest karalna?

Tak, przemoc psychiczna jest uznawana za formę znęcania się i podlega sankcjom prawnym.

Gdzie szukać pomocy?

☎ Niebieska Linia – 800 120 002
🏠 Ośrodki Interwencji Kryzysowej
Nie jesteś sam/a. Pomoc jest dostępna. ❤️

Porozmawiaj ze swoim terapeutą

Dołącz do naszego newslettera i bądź na bieżąco!

Potrzebujesz terapii lub konsultacji?

Jesteśmy dla Was:
pon.-pt. 8:00–20:00
sob.-niedz. 11:00–14:00

Jesteś w kryzysie, a sytuacja, w której się znajdujesz, zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu?

+ 0761-8523-398